ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ
ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2024
Αγαπητοί φίλοι του ΙΜΕΘΑ,
Το ΔΣ του ΙΜΕΘΑ σας εύχεται Χρόνια Πολλά για τις εορταστικές ημέρες των Χριστουγέννων, με πολλές ευχές για ένα ευτυχισμένο νέο έτος με υγεία και επιτυχίες.
Έχει ξεκινήσει ο καθιερωμένος και πολύ πετυχημένος κύκλος εκπαιδευτικών σεμιναρίων Excellence in Thrombosis Webinars 2024-2025, που έχει ως στόχο την εμβάθυνση σε σημαντικές πτυχές της αντιθρομβωτικής αγωγής και της θρόμβωσης, ο οποίος αφορά πληθώρα ιατρικών ειδικοτήτων που διαχειρίζονται τους εν λόγω ασθενείς.
Το πρώτο webinar του ακαδημαϊκού έτους 2024-2025, ολοκληρώθηκε στις 11 Δεκεμβρίου με θέμα «Τεχνητή Νοημοσύνη και Θρόμβωση: Ατενίζοντας το μέλλον», υπό την αιγίδα της Ελληνικής Αναισθησιολογικής Εταιρίας. Οι βασικές αρχές της τεχνητής νοημοσύνης αναπτύχθηκαν από την κα Μεταξία Μπαρέκα, Επικ. Καθηγήτρια Αναισθησιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ενώ από την Αναισθησιολόγο και μέλος του ΔΣ του ΙΜΕΘΑ, κα Μαρία Νταλούκα, συζητήθηκε το πώς η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη διαστρωμάτωση κινδύνου της φλεβικής θρομβοεμβολικής νόσου. Ο Επικ. Καθηγητής Αγγειοχειρουργικής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου, Νικόλαος Ρούσσας ανέπτυξε τις πτυχές της τεχνητής νοημοσύνης που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διάγνωση και τη θεραπεία της φλεβικής θρομβοεμβολικής νόσου, ενώ τέλος οι περιορισμοί αυτής αναπτύχθηκαν από την Αναισθησιολόγο Μ. Νταλούκα. Τη συζήτηση συντόνισε η Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κα Ελένη Αρναούτογλου.
Επίσης τον μήνα Δεκέμβριο πραγματοποιήθηκε και το δεύτερο σεμινάριο του Excellence in Thrombosis 2024-2025 στις 19 Δεκεμβρίου με θέμα «Ασυνήθιστα Θρομβωτικά Συμβάντα: Σπλαχνική Θρόμβωση». Σε αυτό το εκπαιδευτικό σεμινάριο αναπτύχθηκαν αρχικά οι βασικές αρχές αιμόστασης και θρόμβωσης από την κα Δέσποινα Πανταζή, Χημικό του Εργαστηρίου Βιοχημείας και Κλινικής Χημείας του τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και μέλος του ΔΣ του ΙΜΕΘΑ ενώ η κα Κοτσιαύτη Αγγελική, Επιμελήτρια Αιματολογίας ανέλυσε τα βήματα της διερεύνησης και της αντιμετώπισης ασθενών με σπλαχνική θρόμβωση. Η ορθή εργαστηριακή προσέγγιση στη διερεύνηση των διαταραχών πήξης σε τυχαίο έλεγχο αναπτύχθηκε από την Αιματολόγο κα Λαζαρίδου Ανδριάνα, ενώ ο Παθολόγος-Ογκολόγος κος Νικόλαος Τσουκαλάς παρουσίασε κλινικές περιπτώσεις ασθενών με σπλαχνική θρόμβωση σε ασθενείς με κακοήθεια. Τη συζήτηση θα συντόνισαν η κα Δ. Πανταζή και η κα Ελισάβετ Γρουζή, Αιματολόγος, Διευθύντρια της Νοσοκομειακής Υπηρεσίας Αιμοδοσίας του Νοσοκομείου Άγιος Σάββας και Πρόεδρος της Ελληνικής Αιματολογικής Εταιρείας.
Το αναλυτικό πρόγραμμα των διαδικτυακών εκπαιδευτικών σεμιναρίων για το 2024-2025 καθώς και τα μαγνητοσκοπημένα προηγούμενα webinar είναι διαθέσιμα ΕΔΩ.
Στο ενημερωτικό δελτίο του ΙΜΕΘΑ, συνοψίζονται όπως κάθε μήνα οι σημαντικότερες μελέτες και στον τομέα της θρόμβωσης και της αντιθρομβωτικής αγωγής.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ-ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΣΦΑΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΩΝ
Η χρήση της συνδυασμένης ορμονικής αντισύλληψης συσχετίζεται με υψηλότερο δείκτη συχνότητας εμφάνισης ισχαιμικού αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου: Μελέτη από μητρώα της Δανίας. (Ischemic Stroke in Users of Combined Hormonal Contraceptives: A Danish Registry Study
https://www.ahajournals.org/doi/abs/10.1161/STROKEAHA.124.049252 )
Σε αυτήν τη μελέτη κοόρτης από μητρώα της Δανίας σε 1.711.757 μη κυοφορούσες γυναίκες ηλικίας 18-49 ετών από το 2004 έως το 2021, διερευνήθηκαν οι δείκτες συχνότητας εμφάνισης (incidence rate ratios -IRR) ισχαιμικού αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου σε γυναίκες που ελάμβαναν συνδυασμένη ορμονική αντισύλληψη (combined hormonal contraceptive -CHC), σε σύγκριση με γυναίκες που δεν ελάμβαναν ορμονική αντισύλληψη. Οι αναλύσεις επικεντρώθηκαν στη σύγκριση των παραγόντων με βάση την περιεκτικότητά τους σε αιθινυλοιστραδιόλη (30–40μg έναντι ≤20μg αιθινυλοιστραδιόλης), τη γενιά προγεστίνης (δεύτερη, τρίτη και τέταρτη) και την οδό χορήγησης (μονοφασική έναντι διαδοχικής). στις γυναίκες που ελάμβαναν CHC με περιεκτικότητα <50μg αιθινυλοιστραδιόλης, η επίπτωση του εγκεφαλικού επεισοδίου αυξήθηκε κατά 1,77 (95% CI: 1,62–1,93), σε σύγκριση με τις γυναίκες που δεν ελάμβαναν ορμονικά αντισυλληπτικά. Η πιθανότητα εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου δε διέφερε μεταξύ των αντισυλληπτικών με περιεκτικότητα 30-40μg και ≤20μg αιθινυλοιστραδιόλης. Η προσαρμοσμένη πιθανότητα εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου μεταξύ χρηστών αντισυλληπτικών ήταν 1/100.000 γυναίκες ανά έτος σε ηλικία 18-24 ετών και έως και 24/100.000 γυναίκες ανά έτος σε ηλικία ≥45 ετών. Το ποσοστό επίπτωσης σε γυναίκες που ελάμβαναν ορμονικά αντισυλληπτικά τέταρτης γενιάς ήταν 30% χαμηλότερο συγκριτικά με την επίπτωση σε γυναίκες που ελάμβαναν αντισυλληπτικά δεύτερης γενιάς (Λόγος επίπτωσης 0,70 [95% CI: 0,50–0,98]). Η επίπτωση του εγκεφαλικού στις γυναίκες που ελάμβαναν ορμονικά αντισυλληπτικά τρίτης γενιάς δε διέφερε σημαντικά από την αντίστοιχη επίπτωση στις γυναίκες που ελάμβαναν αντισυλληπτικά δεύτερης γενιάς (1,14 [95% CI: 0,97–1,35]). Συμπερασματικά, η χρήση της συνδυασμένης ορμονικής αντισύλληψης συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου, ενώ η πιθανότητα εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου ήταν κατά 30% μικρότερη στις γυναίκες που ελάμβαναν αντισυλληπτικά τέταρτης γενιάς, σε σχέση με αυτές που ελάμβαναν αντισυλληπτικά δεύτερης γενιάς.
Σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή και σταθερή στεφανιαία νόσο, η προσθήκη αντιαιμοπεταλιακού φαρμάκου στην αντιπηκτική αγωγή με edoxaban αύξησε τον κίνδυνο αιμορραγίας χωρίς να προσφέρει επιπλέον όφελος στην πρόληψη καρδιαγγειακών συμβάντων (Edoxaban Antithrombotic Therapy for Atrial Fibrillation and Stable Coronary Artery Disease
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa2407362 )
Σε αυτήν την πολυκεντρική, ανοιχτή, τυχαιοποιημένη κλινική μελέτη από 18 κέντρα της Νότιας Κορέας, σε 1.040 ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή και σταθερή στεφανιαία νόσο, συγκρίθηκε η μονοθεραπεία με edoxaban (524 ασθενείς) έναντι της θεραπείας με edoxaban σε συνδυασμό με αντιαιμοπεταλιακό παράγοντα (516 ασθενείς). Ο κίνδυνος ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου αξιολογήθηκε με βάση τη βαθμολογία CHA2DS2-VASc. Η μέση ηλικία των ασθενών ήταν 72,1 έτη, το 22,9% ήταν γυναίκες και η μέση τιμή της κλίμακας CHA2DS2-VASc ήταν 4,3. Το πρωτέυον καταληκτικό σημείο συμπεριελάμβανε τον θάνατο από οποιαδήποτε αιτία, το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, το ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο, ή συστηματική εμβολή, τη διενέργεια επείγουσας επαναγγείωσης και τη μείζονα ή κλινικά σημαντική αιμορραγία στους 12 μήνες. Στους 12 μήνες, το πρωτεύον καταληκτικό σημείο παρατηρήθηκε σε 34 ασθενείς (6,8%) που έλαβαν μονοθεραπεία με edoxaban και σε 79 ασθενείς (16,2%) που έλαβαν διπλή αντιθρομβωτική θεραπεία (HR: 0,44, 95% CI: 0,30-0,65 Ρ<0,001). Η αθροιστική επίπτωση των μειζόνων ισχαιμικών συμβάντων στους 12 μήνες φάνηκε να είναι παρόμοια στις δύο ομάδες. Μείζονα ή κλινικά σημαντική αιμορραγία παρουσιάστηκε σε 23 ασθενείς (4,7%) στην ομάδα μονοθεραπείας με edoxaban και σε 70 ασθενείς (14,2%) στην ομάδα διπλής αντιθρομβωτικής θεραπείας (HR: 0,34, 95% CI: 0,22- 0,53). Συμπερασματικά, σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή και σταθερή στεφανιαία νόσο, η μονοθεραπεία με edoxaban είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του συνδυαστικού καταληκτικού σημείου του θανάτου, μείζονος ισχαιμικού συμβάντος ή αιμορραγίας, το οποίο συσχετίστηκε κυρίως με τον σημαντικά μικρότερο κίνδυνο αιμορραγίας στην ομάδα της edoxaban.
Οι ασθενείς με μυελοϋπερπλαστικά νοσήματα που έχουν υποστεί θρόμβωση σπλαχνικής φλέβας και λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή παρουσιάζουν υψηλό κίνδυνο για μείζονα αιμορραγία και για υποτροπή θρόμβωσης: συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση. (Anticoagulation for splanchnic vein thrombosis in myeloproliferative neoplasms: a systematic review and meta-analysis
https://www.jthjournal.org/article/S1538-7836(24)00442-2/abstract )
Σε αυτήν τη μεταναλυση, από τις 4.624 μελέτες που αρχικά εξετάστηκαν, συμπεριλήφθηκαν 9 μελέτες με συνολικά 443 ενήλικες ασθενείς με μυελοϋπερπλαστικά νοσήματα που έχουν υποστεί θρόμβωση σπλαχνικής φλέβας (splanchnic vein thrombosis-SpVT) με διάμεση παρακολούθηση 3,5 ετών. Τα καταληκτικά σημεία της ανάλυσης περιελάμβαναν την υποτροπιάζουσα φλεβική θρόμβωση (SpVT και μη SpVT), την αρτηριακή θρόμβωση και τη μείζονα αιμορραγία. Στους 364 ασθενείς με μυελοϋπερπλαστικά νοσήματα που έχουν υποστεί θρόμβωση σπλαχνικής φλέβας και έλαβαν αντιπηκτική αγωγή, μείζονα αιμορραγία παρατηρήθηκε σε 2,8 (95% CI: 1,5-5,1, I2 = 95%)/100 ανθρωπο-έτη, υποτροπιάζουσα φλεβική θρόμβωση σε 1,4 (95% CI: 0,8–2,2 I2 = 72%)/100 ανθρωπο-έτη και αρτηριακή θρόμβωση σε 1,4 (95% CI: 0,6-3,3, I2=92%)/100 ανθρωπο-έτη, αντίστοιχα. Μεταξύ 79 ασθενών (από 4 μελέτες) που δεν έλαβαν αντιπηκτική αγωγή, το συνολικό ποσοστό συμβάντων για μείζονα αιμορραγία ήταν 3,2 (95% CI: 0,7-12,7 I2=97%)/100 ανθρωπο-έτη, για υποτροπιάζουσα φλεβική θρόμβωση 3,5 (95% CI: 1,8-6,4, I2=88%)/100 ανθρωπο-έτη, και για αρτηριακή θρόμβωση 1,6 (95% CI: 0,4-6,6, I2=95%)/100 ανθρωπο-έτη. Συμπερασματικά, οι ασθενείς με μυελοϋπερπλαστικά νοσήματα που έχουν υποστεί θρόμβωση σπλαχνικής φλέβας και λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή, έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης μείζονος αιμορραγίας και υποτροπιάζουσας θρόμβωσης. Απαιτούνται ωστόσο περαιτέρω μελέτες για τον προσδιορισμό της βέλτιστης αντιπηκτικής προσέγγισης όσον αφορά την αντιπηκτική αγωγή σε αυτούς τους ασθενείς.
ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ
Δημήτριος Ρίχτερ
Καρδιολόγος
Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής, “Ευρωκλινική”Αθηνών
Πρόεδρος Ι.Μ.Ε.Θ.Α.
Δημήτριος Σαγρής
Παθολόγος
Επιμελητής Β’ Πανεπιστημιακής Παθολογικής Κλινικής
Πανεπιστημιακό ΓΝ Λάρισας
Γεν. Γραμματέας Ι.Μ.Ε.Θ.Α.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ
Αναστασία Καραγιαννάκη, MD, MSc
Υποψήφια Διδάκτωρ, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας