ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2023
Αγαπητοί φίλοι, ο Φεβρουάριος ξεκίνησε δυναμικά για το ΙΜΕΘΑ με το 7ο Χειμερινό Σχολείο με θέμα «Η θρόμβωση στην Ευα. Από την εφηβεία στην εμμηνόπαυση». Το 7ο Χειμερινό Σχολείο έλαβε χώρα στις 3-4 Φεβρουαρίου 2023, κατά τη διάρκεια του οποίου διακεκριμένοι ομιλητές στον τομέα της θρόμβωσης από διάφορες ειδικότητες, μας εισήγαγαν στον πολύπλοκο κόσμο της γυναικείας φυσιολογίας και παθολογίας από την εφηβεία στην εμμηνόπαυση. Σε δύο ημέρες εντατικών διαλέξεων και διαδραστικών συζητήσεων αναδείχθηκαν οι προκλήσεις στην αντιμετώπιση της θρόμβωσης στη γυναίκα, κατά τις διάφορες φάσεις της ζωής της – από την εφηβεία, στην κύηση και τον τοκετό μέχρι την εμμηνόπαυση – γεφυρώνοντας με αυτόν τον τρόπο την επικοινωνία ιατρικών ειδικοτήτων τόσο στα πλαίσια της πρόληψης όσο και της θεραπείας θρομβοεμβολικών παθήσεων στη γυναίκα.
Σύντομα θα αναρτηθούν τα videos του 7ου Χειμερινού Σχολείου στο site του ΙΜΕΘΑ.
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το 7ο Χειμερινό Σχολείο μπορείτε να βρείτε εδώ.
Συνεχίζοντας τη δυναμική παρουσία μας στην ιατρική εκπαίδευση με μεγάλη χαρά σας προσκαλούμε στο 11ο Πανελλήνιο Συνέδριο του ΙΜΕΘΑ το οποίο θα πραγματοποιηθεί στην όμορφη πόλη των Ιωαννίνων στις 21-23 Σεπτεμβρίου 2023.
Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, βασικός μας στόχος είναι να φέρουμε κοντά ιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων που ασχολούνται με την πρόληψη και αντιμετώπιση θρομβοεμβολικών νοσημάτων και των διαταραχών της πήξης υπό τη μορφή διαδραστικών συζητήσεων.
Σύντομα θα ανακοινωθεί το αναλυτικό πρόγραμμα του συνεδρίου και προσβλέπουμε στην παρουσία σας και την ενεργό συμμετοχή σας.
Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το 11ο Πανελλήνιο Συνέδριο του ΙΜΕΘΑ μπορείτε να βρείτε εδώ
Στις 16 Φεβρουαρίου 2023 (17:00 – 18:00) θα πραγματοποιηθεί το 5ο διαδικτυακό σεμινάριο του κύκλου των Webinars 2022-2023 “Excellence in Thrombosis”, με τίτλο «Καρδιομεταβολικοί παράγοντες κινδύνου και Θρόμβωση – Νεότερα παθοφυσιολογικά δεδομένα και σύγχρονες θεραπευτικές προσεγγίσεις», στο οποίο το ΙΜΕΘΑ θα έχει τη χαρά να φιλοξενήσει την Καθηγήτρια Παθολογίας Σ. Τσιάρα (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων) και τον Καθηγητή Παθολογίας – Μεταβολικών Νοσημάτων Ε. Λυμπερόπουλο (Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών), σε μία εις βάθος συζήτηση με συντονιστή τον Ομότιμο Καθηγητή Κλινικής Χημείας Αλέξανδρο Τσελέπη (Πανεπιστημίου Ιωαννίνων).
Το διαδικτυακό σεμινάριο μπορείτε να το παρακολουθήσετε χρησιμοποιώντας το ακόλουθο link: https://us06web.zoom.us/meeting/register/tZcvcu6grjMpG9NcIoGUIZos5UfibYt6I0aq
Στις 19 Ιανουαρίου 2023 (17:00-18:00) πραγματοποιήθηκε το 4ο διαδικτυακό σεμινάριο του κύκλου των Webinars 2022-2023 “Excellence in Thrombosis”, με τίτλο «Αντιθρομβωτική αγωγή στην Περιφερική Αρτηριακή Νόσο των κάτω άκρων», στο οποίο το ΙΜΕΘΑ είχε τη χαρά να φιλοξενήσει τον Αν. Καθηγητή Αγγειοχειρουργικής Κ. Μουλακάκη, ο οποίος ανέλυσε τις σύγχρονες κατευθυντήριες γραμμές για τη διαχείριση της αντιθρομβωτικής αγωγής στην περιφερική αρτηριακή νόσο και τον Καθηγητή Αγγειοχειρουργικής Ι. Κακίση, ο οποίος μας παρουσίασε τα πλεονεκτήματα του συνδυασμού ριβαροξαμπάνης-ασπιρίνης και ποιοι ασθενείς θα ωφεληθούν, με σχολιαστές τον Καθηγητή Αγγειοχειρουργικής Α. Λάζαρη και τον Αγγειοχειρουργό Κ. Κωνσταντινίδη. To 4o διαδικτυακό σεμινάριο του ΙΜΕΘΑ συντόνισε ο Καθηγητής Αγγειοχειρουργικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και Πρόεδρος του ΙΜΕΘΑ Μιλτιάδης Ματσάγκας.
Όλα τα προηγούμενα μαγνητοσκοπημένα διαδικτυακά σεμινάρια του ΙΜΕΘΑ διατίθενται δωρεάν στην ιστοσελίδα του ΙΜΕΘΑ.
Στο ενημερωτικό δελτίο του ΙΜΕΘΑ για τον μήνα Φεβρουάριο, συνοψίζονται όπως κάθε μήνα οι σημαντικότερες μελέτες και στον τομέα της θρόμβωσης και της αντιθρομβωτικής αγωγής.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ-ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΣΦΑΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΩΝ
Η ενδαγγειακή θεραπεία με ενδοπρόθεση σε ασθενείς με συμπτωματική περιφερική αρτηριακή νόσο της μηροϊγνυακής αρτηρίας, σχετίζεται με χαμηλά ποσοστά πρώιμων επιπλοκών και μικρότερη παραμονή στο νοσοκομείο. (Revascularization Strategies for Patients With Femoropopliteal Peripheral Artery Disease https://www.jacc.org/doi/10.1016/j.jacc.2022.10.036 )
Χρησιμοποιώντας δεδομένα 639 ασθενών (μέση ηλικία 68,1 ± 9,1 έτη και 29,0% γυναίκες) από τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες στην παρούσα μελέτη συγκρίθηκε η ενδαγγειακή θεραπεία με ενδοπρόθεση (endovascular therapy-EVT) με την μηροϊγνυακή παράκαμψη (bypass surgery-BSx) για τη συμπτωματική περιφερική αρτηριακή νόσο. Το πρωτεύον καταληκτικό σημείο ήταν το συνδυαστικό καταληκτικό σημείο του μείζονος ανεπιθύμητου αγγειακού συμβάντος σχετιζόμενο με το σύστοιχο άκρο, αποτελούμενο από το θάνατο από όλες τις αιτίες, τον μείζονα ακρωτηριασμό ή την επανεπέμβαση στο άκρο στόχος. Τα επιμέρους δευτερεύοντα καταληκτικά σημεία περιελάμβαναν την επιβίωση χωρίς ακρωτηριασμό, τα μείζονα ανεπιθύμητα συμβάντα άκρων και τη βατότητα του αγγείου. Οι πρώιμες επιπλοκές ήταν η αιμορραγία, η μόλυνση ή ο θάνατος από κάθε αιτία εντός 30 ημερών. Στα 2 χρόνια, δεν παρατηρήθηκαν στατιστικώς σημαντικές διαφορές μεταξύ των ασθενών που υπεβλήθησαν σε EVT σε σχέση με την BSx όσον αφορά το πρωτογενές καταληκτικό σημείο του μείζονος ανεπιθύμητου αγγειακού συμβάντος του άκρου (40,1% έναντι 36,4%, adjusted Hazard Ratio (aHR): 1,04 , 95% CI: 0,80-1,36), την επιβίωση χωρίς ακρωτηριασμό (80,1% έναντι 90,0%, aHR: 1,04 , 95% CI: 0,63-1,71) και τα άλλα δευτερεύοντα καταληκτικά σημεία. Εξαίρεση αποτέλεσε η βατότητα του αγγείου μετά την παρέμβαση, η οποία ήταν χαμηλότερη στους ασθενείς που έλαβαν EVT έναντι αυτών που έλαβαν BSx (51,2% έναντι 61,3%, aHR για τη μη διατήρηση της βατότητας: 1,31 , 95% CI: 1,02-1,69). Η EVT συσχετίστηκε με σημαντικά χαμηλότερα ποσοστά πρώιμων επιπλοκών (6,8% έναντι 22,6%, P<0,001) και μικρότερης διάρκειας παραμονή στο νοσοκομείο (3,1 ± 4,2 ημέρες έναντι 7,4 ± 4,9 ημέρες, P<0,001). Βάσει των ανωτέρω φαίνεται ότι ενδαγγειακή θεραπεία με ενδοπρόθεση αποτελεί μία ασφαλή και αποτελεσματική εναλλακτική επιλογή στους ασθενείς με συμπτωματική περιφερική αρτηριακή νόσο της μηροϊγνυακής αρτηρίας.
Η μετεγχειρητική χορήγηση ασπιρίνης μετά απο αρθροπλαστική ισχίου ή γόνατος συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο συμπτωματικής φλεβικής θρομβοεμβολικής νόσου σε σύγκριση με την ενοξαπαρίνη. (Effect of Aspirin vs Enoxaparin on Symptomatic Venous Thromboembolism in Patients Undergoing Hip or Knee Arthroplasty The CRISTAL Randomized Trial https://jamanetwork.com/journals/jama/article-abstract/2795528)
Στην τυχαιοποιημένη κλινική μελέτη CRISTAL, 9.711 ασθενείς ηλικίας ≥ 18 ετών από 31 νοσοκομεία της Αυστραλίας, που υποβλήθηκαν σε επεμβάσεις αρθροπλαστικής ισχίου ή γόνατος, τυχαιοποιήθηκαν να λάβουν 100 mg ασπιρίνης/ημέρα ή 40 mg ενοξαπαρίνης/ημέρα για 35 ημέρες μετά την ολική αρθροπλαστική του ισχίου και για 14 ημέρες μετά την ολική αρθροπλαστική γόνατος. Το πρωτογενές καταληκτικό σημείο μη κατωτερότητας ήταν η συμπτωματική φλεβική θρομβοεμβολή εντός 90 ημερών, συμπεριλαμβανομένης της πνευμονικής εμβολής και της εν τω βάθει φλεβικής θρόμβωσης (άνωθεν ή κάτωθεν της κατά γόνυ άρθρωσης)(όριο μη κατωτερότητας 1%). Τα δευτερεύοντα καταληκτικά σημεία ήταν ο θάνατος και η μείζονα αιμορραγία εντός 90 ημερών. Συνολικά, 9.203 ασθενείς (95%) ολοκλήρωσαν τη μελέτη. Συμπτωματική φλεβική θρομβοεμβολή παρατηρήθηκε σε 256 ασθενείς εντός 90 ημερών από τη χειρουργική επέμβαση (πνευμονική εμβολή σε 79 ασθενείς και εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση άνωθεν και κάτωθεν της κατά γόνυ άρθρωσης σε 18 και 174 ασθενείς αντιστοίχως). Το ποσοστό συμπτωματικής φλεβικής θρομβοεμβολής ήταν 3,45% στην ομάδα της ασπιρίνης και 1.82% στην ομάδα της ενοξαπαρίνης (εκτιμώμενη διαφορά: 1,97%, 95% CI: 0,54%-3,41%), χωρίς να επιτυγχάνεται το προκαθορισμένο στατιστικό όριο της μη κατωτερότητας για την ασπιρίνη, ενώ η ενοξαπαρίνη ήταν σημαντικά ανώτερη της ασπιρίνης (P = 0,007). Από τις δευτερεύουσες εκβάσεις, δεν παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ της ασπιρίνης και της ενοξαπαρίνης. Συμπερασματικά, η μετεγχειρητική χορήγηση ασπιρίνης συσχετίστηκε με σημαντικά υψηλότερο ποσοστό συμπτωματικής φλεβικής θρομβοεμβολής εντός 90 ημερών σε σύγκριση με την ενοξαπαρίνη σε ασθενείς που υποβλήθηκαν σε ολική αρθροπλαστική ισχίου ή γόνατος για οστεοαρθρίτιδα.
Υψηλές τιμές LDL χοληστερόλης σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφράγματος του μυοκαρδίου ή εγκεφαλικού επεισοδίου σε ασθενείς μέσης ηλικίας με ενδείξεις επασβέστωσης στεφανιαίων αγγείων: Το Μητρώο ΗΕΑRT της Δυτικής Δανίας (Low–Density Lipoprotein Cholesterol Is Predominantly Associated With Atherosclerotic Cardiovascular Disease Events in Patients With Evidence of Coronary Atherosclerosis: The Western Denmark Heart Registry https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/CIRCULATIONAHA.122.061010 )
Στην προοπτική βάση δεδομένων Western Denmark Heart Registry, συμπεριελήφθησαν 23.132 ασθενείς οι οποίοι υπεβλήθησαν σε αξονική στεφανιογραφία (coronary computed tomography angiography-CTA) λόγω συμπτωματικής σταφανιαίας νόσου. Στόχος της μελέτης ήταν να συσχετιστούν τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης (LDL-C) πριν από τη CTA, με την εμφάνιση οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου (ΟΕΜ) και ισχαιμικού αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου (ΑΕΕ), μετά τη διαστρωμάτωση των ασθενών βάσει του βαθμού της επασβέστωσης των στεφανιαίων αγγείων (coronary artery calcification-CAC, CAC >0 και CAC=0). Κατά τη διάρκεια παρακολούθησης 4,3 ετών, 552 ασθενείς εμφάνισαν ΟΕΜ ή ισχαιμικό ΑΕΕ. Στο σύνολο του πληθυσμού, η LDL-C συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο εμφράγματος ή εγκεφαλικού (aHR: 1,14 [95% CI:1,04–1,24] για αύξηση της LDL-C κατα 38,7 mg/dL). Μετά τη διαστρωμάτωση των ασθενών βάσει της παρουσίας ή απουσίας CAC, στους ασθενείς με CAC>0 (10.792 ασθενείς/47%), η τιμή της LDL-C συσχετίστηκε με σημαντικά αυξημένο κίνδυνο εμφράγματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου (aHR:1,18 [95% CI:1,06–1,31]), εύρημα το οποίο δεν παρατηρήθηκε στους ασθενείς χωρίς επασβέστωση των στεφανιαίων αγγείων (aHR:1,02 [95% CI:0,87–1,18]). Ομοίως, τιμές LDL-C >193 mg/dL έναντι τιμών <116 mg/dL συσχετίστηκαν με έμφραγμα ή εγκεφαλικό σε ασθενείς με CAC>0 (aHR:2,42 [95% CI:1,59–3,67]) αλλά όχι σε αυτούς χωρίς επασβέστωση των στεφανιαίων αγγείων (aHR:0,92 [95%CI: 0,48–1,79]). Σε ασθενείς χωρίς επασβέστωση των στεφανιαίων αγγείων ο σακχαρώδης διαβήτης, το κάπνισμα και τα χαμηλά επίπεδα ΗDL χοληστερόλης συσχετίστηκαν με μελλοντικά καρδιαγγειακά συμβάντα. Συμπερασματικά, η LDL χοληστερόλη συσχετίζεται με την εμφάνιση εμφράγματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου σε άτομα μέσης ηλικίας με ενδείξεις επασβέστωσης των στεφανιαίων αρτηριών.
Η μακροχρόνια αγωγή με κλοπιδογρέλη σε ασθενείς με στεφανιαία ενδοπρόθεση, σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο καρδιαγγειακών συμβάντων ή αιμορραγίας σε σύγκριση με την ασπιρίνη: Η μελέτη HOST-EXAM. (Aspirin Versus Clopidogrel for Long-Term Maintenance Monotherapy After Percutaneous Coronary Intervention: The HOST-EXAM Extended Study https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/CIRCULATIONAHA.122.062770 )
Στη μελέτη HOST-EXAM, 5.438 ασθενείς υπό διπλή αντιαιμοπεταλιακή αγωγή χωρίς κλινικά συμβάντα για 12±6 μήνες μετά από διαδερμική στεφανιαία παρέμβαση με τοποθέτηση ενδοπρόθεσης τυχαιοποιήθηκαν να λάβουν κλοπιδογρέλη 75 mg μία φορά την ημέρα (2.431 ασθενείς) ή ασπιρίνη 100 mg μία φορά την ημέρα (2.286 ασθενείς) από τον Μάρτιο 2014 έως τον Μάιο 2018. Κατά τη διάρκεια της εκτεταμένης περιόδου παρακολούθησης αναλύθηκαν το πρωτεύον συνδυαστικό καταληκτικό σημείο (θάνατος από κάθε αιτία, μη θανατηφόρο οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, επανεισαγωγή λόγω νέου οξέος στεφανιαίου συνδρόμου και αιμορραγία τύπου 3 ή μεγαλύτερης κατά BARC-Bleeding Academic Research Consortium), το δευτερεύον καταληκτικό σημείο που αφορά την παρουσία θρομβωτικού επεισοδίου (καρδιακός θάνατος, μη θανατηφόρο οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, επανεισαγωγή που αποδίδεται σε οξύ στεφανιαίο σύνδρομο, επιβεβαιωμένη ή πιθανή θρόμβωση της ενδοπρόθεσης) και το δευτερογενές καταληκτικό σημείο που αφορά την εμφάνιση αιμορραγίας (αιμορραγία τύπου 2 ή μεγαλύτερη κατά BARC). Κατά τη διάρκεια διάμεσης παρακολούθησης 5,8 ετών (4,8–6,2 έτη) το πρωτογενές καταληκτικό σημείο παρατηρήθηκε σε ποσοστό 12,8% και 16,9% στις ομάδες κλοπιδογρέλης και ασπιρίνης, αντίστοιχα (HR:0,74 [95% CI: 0,63–0,86], Ρ<0,001). Στην ομάδα της κλοπιδογρέλης παρατηρήθηκε σημαντικά χαμηλότερος κίνδυνος εμφάνισης τόσο θρομβωτικού επεισοδίου (7,9% έναντι 11,9%, HR: 0,66 [95% CI:0,55–0,79]) όσο και αιμορραγίας (4,5% έναντι 6,1% HR:0,74 [95% CI:0,57–0,94]). Δεν παρατηρήθηκε στατιστικώς σημαντική διαφορά στη συχνότητα του θανάτου από όλες τις αιτίες μεταξύ των ομάδων (6,2% έναντι 6,0%, HR: 1,04 [95% CI:0,82–1,31], P=0,742). Συμπερασματικά, η μονοθεραπεία με κλοπιδογρέλη σε ασθενείς με στεφανιαία ενδοπρόθεση, μετά την ολοκλήρωση της διπλής αντιαιμοπεταλιακής αγωγής σχετίζεται με μικρότερο κίνδυνο θρομβωτικών ή αιμορραγικών επεισοδίων σε σύγκριση με την ασπιρίνη και το όφελος αυτό διατηρείται για διάστημα τουλάχιστον 5 ετών.
ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ
Μιλτιάδης Ματσάγκας
Καθηγητής Αγγειοχειρουργικής
Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Πρόεδρος Ι.Μ.Ε.Θ.Α.
Δημήτριος Σαγρής
Παθολόγος
Επιμελητής Β’ Πανεπιστημιακής Παθολογικής Κλινικής
Πανεπιστημιακό ΓΝ Λάρισας
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ
Αναστασία Καραγιαννάκη, MD, MSc
Υποψήφια Διδάκτωρ, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας